Wat is werkdruk?

Het begrip ‘werkdruk’ heeft vandaag de dag een negatieve lading gekregen. Het wordt regelmatig gezien als de veroorzaker van veel ellende zoals een burn-out en het lijkt haast een vies woord te zijn geworden. Dit is begrijpelijk, maar niet volledig terecht. Iets als een burn-out begint namelijk niet per definitie bij werkdruk. En werkdruk leidt niet altijd tot een burn-out. Maar hoe zit dit dan wel? Om dit goed te begrijpen, zoomen we eerst even uit: 

Burn-out, overspannenheid of stress gerelateerde klachten beginnen in eerste instantie allemaal bij een disbalans tussen draagkracht en draaglast. Draaglast is hetgeen dat een ander jou of jij jezelf aan eisen oplegt. Het zijn alle zaken die je op een dag moet doen van je werkgever, van je familie en/of van jezelf. Draagkracht is hetgeen dat je als persoon fysiek en mentaal aankan. Zoals je begrijpt zijn beide erg persoonlijk.  

Hierbij geldt: ‘Wat je op je bordje krijgt moet je op kunnen eten.’ Het bord staat hier voor de draagkracht en het eten voor de draaglast.  

Je hebt je draagkracht nodig om met je draaglasten om te kunnen gaan.  

Er zijn enkele manieren waardoor de draagkracht en draaglast uit evenwicht raken en waardoor je dus niet meer hetgeen dat op je bord krijgt, kunt opeten:  

• Je draagkracht wordt verminderd (je bordje is kleiner): Je krijgt bijvoorbeeld de griep. De draaglast die je normaal wel aan kon, is je nu te veel.  

• Je draaglast wordt verhoogd (je krijgt meer eten op je bord): Je collega krijgt de griep en meldt zich ziek waardoor je taken moet overnemen.  

• Een combinatie van de twee. Zowel je draagkracht wordt verminderd als de draaglast wordt verhoogd (je bord is kleiner én je krijgt meer eten): Je collega heeft de griep waardoor je taken moet overnemen en tegelijkertijd voel je jezelf ook niet lekker. 

De oorzaken (let op, meervoud, want er is er vaak meer dan één) van de verminderde draagkracht en/of verhoogde draaglast kunnen liggen bij je werk, bij je privésituatie of bij een combinatie daarvan. In het voorbeeld van zojuist werd je collega ziek, maar het kan natuurlijk ook het geval zijn dat je net een huis hebt gekocht waardoor je naast je baan ook nog een verhuizing moet regelen.  

Wanneer er een disbalans is ontstaan, geeft je lichaam allerlei signalen. Denk hierbij aan lichamelijke klachten zoals hoofdpijn, moeheid of rug-, nek- en schouderklachten enzovoorts. Vaak is er hier al sprake van kortdurend verzuim. Ook worden er allerlei mentale signalen gegeven. Denk aan piekeren, een kort lontje hebben of vergeetachtig zijn. Eigenlijk geven je hersenen hier aan dat de batterij op begint te raken en tijd genomen moet worden om op te laden.  

De disbalans en de signalen die je krijgt zijn op zichzelf nog niet direct rampzalig. Wel is het in deze fase echt tijd om in actie te komen. Het is 5 voor 12. Het is belangrijk dat je nu op een juiste manier met de disbalans om gaat. In mooie woorden: dat je de juiste coping-strategie gaat toepassen. En de enige juiste coping-strategie is in dit geval rust nemen. Je moet dus zeker niet letterlijk in actie schieten!  

Door rust te nemen kun je weer opladen en in evenwicht komen. Doe je dit niet? De disbalans zal dan niet alleen blijven bestaan, maar zal geleidelijk aan alleen maar als heviger worden ervaren. Geleidelijk aan stapelen de omstandigheden zich op en ontstaat er een burn-out. Je lichaam trekt er dan als het ware zelf de stekker uit. Je kunt het vergelijken met een auto. Zodra het brandstoflampje gaat branden is het tijd om te stoppen en je tank vol te gooien (of aan de lader te leggen anno 2024). Doe je dat niet en blijf je doorrijden? Dan strand je vroeg of laat een keer langs de A2.  

Werkdruk kunnen we dus niet simpelweg bestempelen als dé boosdoener en veroorzaker van alle ellende. Dit is te kort door de bocht, omdat:  

• Wanneer je werkdruk hoog is, maar dit nog prima op jouw bordje past, ontstaat er geen disbalans.  

• De oorzaken van een verminderde draagkracht en/of verhoogde draaglast kan liggen bij werk, maar ook zeker bij privé. Of nog veel waarschijnlijker: bij een combinatie hiervan.  

• Een disbalans op zichzelf is nog niet problematisch. Er niets mee doen en het langdurig aanhouden van een disbalans vormt pas een probleem.  

En waarom hebben we het dan steeds over werkdruk en werk-privébalans? Werkdruk en werk-privébalans is ‘slechts’ een vorm van draaglast en draagkracht. Het vertelt dus niet het gehele verhaal. We moeten het echter ook niet te veel bagatelliseren. Het vertelt namelijk wel degelijk een belangrijk deel van het gehele verhaal. Als we kijken naar de gemiddelde tijdsbesteding, is men immers na slaap gemiddeld het meest bezig met werk. Hoe je het ook wendt of keert, voor de gemiddelde volwassen Nederlander is werk een groot onderdeel van het leven. De balans die je ervaart op je werk (werkdruk) is bepalend voor jouw algehele balans tussen draagkracht en draaglast.